Duurzaam beleggen kent vanuit risicomanagementperspectief drie gezichten: milieu, sociaal en ondernemingsbeleid, in het Engels afgekort tot ESG. Deze drie letters hebben betrekking op de bedrijfsvoering en beoordelen of deze duurzaam is, of het bedrijf goed voor zijn medewerkers zorgt en of het op een correcte wijze wordt bestuurd. Waar ESG in principe niet naar kijkt zijn de producten of diensten van een bedrijf en de positieve sociale of milieu-gerelateerde impact die deze hebben op de maatschappij. Dit is waar impactbeleggen zich op richt. De nadruk ligt daarbij veelal op milieu en klimaat en veel minder op sociale impact – denk aan thema’s als onderwijs, armoedebestrijding en kansengelijkheid. “Daarmee laten beleggers rendementskansen liggen. Bovendien heb je voor echte impact zowel sociale als milieuresultaten nodig”, stelt Hadewych Kuiper, managing director van Triodos Investment Management.

Triodos IM belegt vanuit een holistische kijk op duurzaamheid waarin mens én milieu op gelijke voet staan. Daarom zoeken we voor onze beleggingsportefeuilles zoveel mogelijk naar bedrijven die een positieve impact hebben op beide terreinen. Kuiper: ”Denk aan een investering in een biologische boerderij die werkgelegenheid biedt aan mensen met psychiatrische of psychosociale problemen of een verstandelijke beperking. Zo’n bedrijf levert enerzijds een bijdrage aan de verduurzaming van ons voedselsysteem en geeft tegelijkertijd mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de kans om deel te nemen aan de maatschappij en zichzelf te ontwikkelen.”

Kuiper: “Het meeste geld in de markt vloeit echter naar groene beleggingen: naar milieu en meer recent naar klimaat. Dit zijn thema’s die de meeste duurzame beleggers goed kennen en waaraan ze gewend zijn. Groene beleggingen zijn bovendien vaak concreter en gemakkelijker te koppelen aan financieel rendement; denk aan beleggingen in zonne- en windenergie.” Beleggingen met een sociale component zijn daarentegen vaak minder meetbaar. Zo zijn de sociale aspecten in de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de VN vrij breed, zoals  ‘geen armoede’ en ‘geen honger’.

Europese wetgeving dreigt nu de achterstand van de sociale component in duurzaam beleggen te vergroten, doordat de focus bij de transparantie-eisen vooral op het groene gehalte van beleggingen ligt. De sociale component raakt daardoor onbedoeld ondergesneeuwd, terwijl deze juist meer ondersteuning verdient, waarschuwt Kuiper. “Daarbij komt dat je de E niet los kunt zien van de S.”

Mens en milieu zijn verbonden

De wereld staat voor enorme uitdagingen, van toenemende ongelijkheid tot klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit. Vaak hangen die uitdagingen met elkaar samen. De oplossing ligt dan ook meestal in een combinatie van milieu- en sociale aspecten, stelt Nikkie Pelzer, impact manager bij Triodos IM. “Richt je je op het klimaat door bijvoorbeeld een windpark neer te zetten, maar negeer je daarbij de sociale aspecten, zoals de omgeving, dan ben je minder succesvol. Je kunt de omgeving echter ook laten meeprofiteren van het windmolenpark, bijvoorbeeld door het opzetten van een energiecoöperatie.”

Kuiper ziet het verband met name ook in ontwikkelingslanden: “Duurzame energie-oplossingen gaan daar vaak hand in hand met het verbeteren van de levenskwaliteit. Denk aan boeren die met zonnepanelen lokaal energie kunnen opwekken om hun land te irrigeren. In Nairobi sprak ik een ondernemer die met behulp van een biogasinstallatie energie haalt uit de poep van haar koeien. De impact: minder gebruik van fossiele brandstoffen en een ondernemer die spekkoper is omdat ze geen last heeft van de gestegen dieselprijzen.”

Producten en diensten die het leven van mensen verbeteren en tegelijkertijd milieuproblemen aanpakken hebben een grote impact, stelt Pelzer. “Het verduurzamen van de eigen woning is voor de elite en de middenklasse financieel prima te dragen. Voor een volledige en succesvolle transitie naar een duurzaam woningbestand en een flexibel, schoon energienetwerk dan heb je echter ook ondernemers en woningcoöperaties nodig die zaken als zonnepanelen en isolatie bereikbaar maken voor lage inkomensgroepen. Dergelijke ondernemingen hebben een grotere impact en heb je dan ook graag in je beleggingsportefeuille.”

Europese wetgeving heeft weinig oog voor sociale beleggingen

Duurzame fondsen moeten per 1 januari 2023 aangeven welk deel van de portefeuille groen is ofwel overeenkomt met de categorisering binnen de EU Taxonomie. Dit is een goede impuls om meer kapitaal richting duurzame beleggingen te dirigeren. Vooralsnog ontbreekt die stimulans echter voor sociale beleggingen, stelt Pelzer.

Pelzer: “De Europese regelgeving vraagt vermogensbeheerders om elke investering te classificeren: is deze groen (environmental) óf sociaal? Meestal kiest een fonds dan voor groen, ook als de belegging deels sociaal is. Allereerst omdat sociale doelstellingen niet in de groene EU Taxonomie voorkomen en dus geen duurzamere beoordeling opleveren. Daarnaast is groen gemakkelijker te definiëren en goed te koppelen aan de inkomstenstroom van een onderneming.”

Er is weliswaar een sociale Taxonomie in de maak, maar de vraag is of de EU deze ook echt in wetgeving zal verankeren, stelt Kuiper. Triodos IM is daar een sterk voorstander van. “In onze ogen zou dat moeten leiden tot een dubbele beoordeling van een beleggingsfonds: het groene gehalte en daarnaast het sociale gehalte, zodat beleggers zich een beter beeld kunnen vormen”, aldus Kuiper.

Oproep aan de financiële sector

Vooralsnog leidt het sociale gehalte van een belegging niet tot een erkend duurzaamheidsoordeel, zijn er minder investeringsmogelijkheden in sociale dan in groene beleggingen en is sociaal lastiger te koppelen aan financieel rendement. Toch is er met de combinatie van sociale en milieudoelstellingen een wereld te winnen als het gaat om impact, stelt Kuiper. “Echte impact bereik je met milieu én sociaal. Investeerders en projecten die met beide rekening houden zijn de echte game-changers.”

Kuiper: “Bedenk ook dat je niet ver komt met milieu- en klimaatdoelstellingen als je niet tegelijkertijd oog hebt voor het sociale aspect. Voor de duurzame transitie heb je iedereen nodig, ook de lagere inkomensgroepen die hun huis nu niet kunnen verduurzamen omdat ze het geld er niet voor hebben. De tweedeling in onze samenleving is een ernstig probleem, met verregaande gevolgen.”

De financiële sector heeft hierin een grote verantwoordelijkheid, rondt Kuiper af. “We moeten zorgen dat kapitaal daar terechtkomt waar het echt nodig is en waar het de meeste impact maakt. Dus niet alleen maar bij gemakkelijke of goed meetbare projecten. Laten we als sector milieu- en sociale aspecten meer met elkaar in balans brengen. Er zijn immers voldoende mogelijkheden voor investeringen met impact op beide fronten die ook een goed financieel rendement opleveren.”