Lupines zijn rijk aan eiwitten en vezels en worden een duurzamere concurrent voor sojabonen in de snelgroeiende alternatieve eiwitindustrie. 

Toen Cata Gorgulho opgroeide in Lissabon dacht ze nooit na over de alomtegenwoordige  lupine, die de Portugezen vaak serveren bij een glas bier of wijn. De gele bonen waren zo gewoon dat ze bekend stonden als “zeevruchten voor de armen.”

Jaren later werd  de peulvrucht  echter haar obsessie. De verandering in houding kwam toen Gorgulho vegan werd.

Ze worstelde met haar nieuwe eetpatroon en merkte dat ze door het vervangen van vlees door linzen en kikkererwten constant een opgeblazen gevoel had.

Toen ze haar symptomen online opzocht, stuitte ze op een advertentie waarin de  voedingswaarde van lupine werd aangeprezen, een eiwit dat weinig lectines bevat – een koolhydraatbindende stof  waarvan algemeen bekend is dat die een opgeblazen gevoel en spijsverteringsproblemen veroorzaakt. Nadat ze was overgestapt van linzen op  lupine, begon ze zich beter te voelen.

Toen veranderde haar relatie met de gele boon.

“In Portugal zit het diep ingebakken in onze cultuur om lupines als snack te eten. Ik groeide op met het idee dat ze ongezond waren, vooral door hun associatie met bier”, vertelt ze aan mega.

“Maar lupines zijn een ongelooflijk regeneratief gewas. Ze zijn rijk aan eiwitten en vezels en bieden een voedingsprofiel dat net zo compleet is als dat van soja.”

Ze was zo onder de indruk van het potentieel van de boon als duurzame voedselbron dat ze besloot er een bedrijf omheen te bouwen. Ze noemde haar start-up Tarwi, het woord voor lupine in de Zuid-Amerikaanse taal Quechua.

Het in Londen gevestigde bedrijf produceert op grote schaal dipsauzen, snacks en eiwitpoeder op basis van lupine, met als doel de concurrentie aan te gaan in de snelgroeiende wereldwijde markt voor plantaardige eiwitten, die naar verwachting in de komende vijf jaar een waarde van 40 miljard dollar zal bereiken.1 

Lupines: een bitterzoet verhaal

Lupines hebben het veelbelovende potentieel om sojabonen te evenaren als ‘s werelds meest geconsumeerde plantaardige eiwit.

Gorgulho wijst op de hoge nutriëntendichtheid van de nootachtige bonen. Eiwitten zijn goed voor 40 procent van de calorieën, net zoveel als soja. Vezels zijn goed voor 30 procent, twee keer zoveel als soja. Lupines leveren ook alle 10 aminozuren die essentieel zijn voor ons dieet en die de mens niet kan produceren.

Lupines zijn ook gemakkelijker te verbouwen, legt Gorgulho uit. Sojabonen geven de voorkeur aan warme klimaten en hebben veel stikstof nodig om te groeien. Lupines daarentegen gedijen in koude, vochtige omgevingen en sommige variëteiten zijn zelfs bestand tegen vorst. Lupines kunnen stikstof ‘fixeren’, een natuurlijke ecosysteemfunctie die de bodem verrijkt. Uit een onderzoek is gebleken dat het gebruik van lupines als wisselgewas de vruchtbaarheid van de bodem verbetert, de toegang tot water verbetert en wortelziektes bij gewassen voorkomt.2

“Het is een opwaartse spiraal. Boeren zijn niet afhankelijk van kunstmest en hebben een hogere opbrengst bij de volgende oogsten. Bovendien krijgen ze een extra bron van inkomsten”, zegt Gorgulho.

“Lupines zijn de helden van de regeneratieve landbouw.”

Ondanks deze voordelen hebben lupines nog geen impact op het plantaardige dieet. Veel variëteiten bevatten bittere en vaak giftige alkaloïden, die vóór consumptie zorgvuldig moeten worden verwijderd. Vooruitgang in de voedseltechnologie kan dit nadeel echter binnenkort elimineren.

Wetenschappers hebben een gen geïdentificeerd dat verantwoordelijk is voor de productie van bittere stoffen in lupines. Een genetische mutatie kan bittere lupines veranderen in zoete.3

Gorgulho werkt samen met een zaadbedrijf dat zoete lupinevariëteiten heeft ontwikkeld, waardoor het ontbitteringsproces niet meer nodig is.

Een andere beperking is het gebrek aan lupineproductie in Europa, wat resulteert in een onbetrouwbare levering aan de voedingsindustrie.

Tarwi, bijvoorbeeld, koopt lupines in Australië, omdat een kleine Portugese boer met wie het bedrijf aanvankelijk samenwerkte binnen slechts één week zijn productiecapaciteit had bereikt.

Om dit probleem aan te pakken, stimuleert Tarwi actief lokale productie met als doel om in de toekomst 100% lokaal aan te kopen.

Historisch gezien werd de lokale lupineteelt ontmoedigd door de lage prijs van lupines en het Europese beleid ten gunste van geïmporteerde soja. Door de stijgende sojaprijzen, de bezorgdheid over ontbossing als gevolg van een intensievere sojaproductie en voedselzekerheidskwesties is de belangstelling voor de lupineteelt in Europa echter weer toegenomen.

Bijgevolg is het aandeel van Europa in de wereldwijde lupineproductie gestegen van 17 procent in 2011 naar 28 procent in 2021.4 Sojabonen worden momenteel verhandeld tegen ongeveer 500-600 dollar per ton, terwijl lupines doorgaans ongeveer 70 procent minder kosten.

De betere hummus?

Traditioneel worden lupines gegeten als ingemaakte snack, vaak verkocht in emmers of potten gevuld met pekel. Tarwi vermijdt chemische additieven en maakt gebruik van hogedrukpasteurisatie – een niet-thermische conserveringsmethode die voedselbedervende micro-organismen effectief elimineert en zorgt voor een langere houdbaarheid.

Tarwi verkoopt hummus op basis van lupine (die het bedrijf Lummus noemt) in winkels van Whole Foods Market in Londen en andere gespecialiseerde levensmiddelenwinkels en richt zich op de Britten die de grootste consumenten van hummus in Europa zijn, goed voor 40 procent van de verkoop.5

“Hoe is het mogelijk dat ik ben opgegroeid met lupines en ze zo lang heb vermeden? Mensen denken niet veel na over lupines, omdat er geen modern merk is om ze te promoten”, zegt Gorgulho.

“Ik wil een modern merk creëren dat aanslaat bij de hedendaagse consument.”

[1] Market Data Forecast
[2] Jensen, C. et al, The effect of lupins as compared with peas and oats on the yield of the subsequent winter barley crop, European Journal of Agronomy (2004)
[3] https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adg8866
[4] FAO
[5] Market Research Future