Met stijgende verbazing bekijk ik de heftigheid van de reacties op de recente ontwikkelingen in de mondiale economie. Door het absurde beleid van Trump zijn de Amerikanen niet langer onze bondgenoot, willen we halsoverkop honderden miljarden investeren in onze defensie, inclusief de eigen defensie-industrie en willen we ook zoveel mogelijk economisch onafhankelijk worden van de VS.
Het is vergelijkbaar met de reactie op de oorlog met Oekraïne die aanleiding was om onze economische banden met Rusland zo veel mogelijk te minimaliseren. Of wat te denken van de reactie op de pandemie en de realisatie dat we voor sommige belangrijke producten van anderen afhankelijk bleken. Toen zetten we in op ‘strategische autonomie’. De logistieke verstoringen van toen leidden verder tot een roep om minder complexe en vooral kortere supplychains. Of, verder terug, de reactie op de financiële crisis van 2008/2009, toen vaak werd betoogd dat we niet meer afhankelijk wilden zijn van banken en dat crowdfunding en kredietunies de rol van de banken zouden overnemen.
Natuurlijk begrijp ik de emotie die dit soort denken drijft. Wat ik minder goed begrijp, is dat er niet stil wordt gestaan bij de vraag waarom dingen zijn zoals ze zijn en wat de kosten zijn van de gewenste veranderingen. Waarom zijn supplychains zo complex en lang? Waarom produceerden wij geen goede mondkapjes? Waarom spelen commerciële banken zo’n belangrijke rol in het proces van financiële intermediatie? Waarom kochten we zoveel gas van Rusland?
Verbluffend simpel
Er is op al die vragen een verbluffend simpel antwoord: omdat de bestaande gang van zaken het meest kostenefficiënt is en alle betrokkenen de meeste welvaart oplevert. Nu zijn lage kosten en hoge welvaart niet alles. Om goede redenen kun je verandering wensen en dan opteren voor een second best solution. Maar dan is het wel goed en eerlijk om aan mensen duidelijk te maken dat aan die veranderingen een prijskaartje hangt.
Crowdfunding speelt zeker een rol, maar die is en blijft bescheiden. Banken zijn professionele risicobeoordelaars. Dat gaat al vaak genoeg mis. Bij crowdfunding zijn due diligence en risicobeheer minder professioneel en is de kans dat zich daar teleurstellingen voordoen navenant groter.
Misschien zijn er wel studies die de ontwikkeling van supplychains na de pandemie in kaart brengen, maar ik ken ze niet. Mijn indruk is dat die ketens niet veel korter of minder complex geworden zijn.
Ik hoor sanctie-rechten-advocaten jubelen hoe succesvol de westerse sancties tegen Rusland zijn en hoeveel schade ze berokkenen aan de Russische economie. Je kunt echter niet stellen dat die sancties het einde van de oorlog teweeg hebben gebracht. En aan de schade aan onze eigen economie wordt al helemaal weinig aandacht besteed. Nou ja, we klagen wel over de hoge energiekosten en constateren dat onze industrie, vooral de energie-intensieve industrie, het moeilijk heeft vanwege de hoge energiekosten. Dat we daarin zelf wellicht een rol hebben gespeeld wordt echter genegeerd.
Natuurlijk begrijp ik dat we de oorlogskas van Poetin niet willen spekken. Maar Poetin verdwijnt een keer en het Russische volk blijft altijd onze buur. Op langere termijn willen we toch normale relaties met onze buren?
Meer dat ons bindt dan ons scheidt
Toegegeven, het leiderschap van de nieuwe Amerikaanse president is erratisch, irritant en in zekere zin onnavolgbaar. Maar om nu een beleid in te zetten dat ons economisch minder afhankelijk moet maken van de VS vind ik een impulsieve en kortzichtige reactie. We delen veruit de meeste van onze normen en waarden met de Amerikanen. Zo hebben we met hen meer dat ons bindt dan ons scheidt. Trump verdwijnt weer een keer. In de tussentijd zeggen zijn adviseurs hopelijk af en toe ‘doe eens een beetje normaal, joh’ tegen hem.
Laten we vooral niet vergeten dat internationale economische relaties belangrijk zijn voor onze welvaart. Als we zo min mogelijk met de Amerikanen te maken willen hebben, helemaal niets met de Russen en wellicht ook niet al te veel met de Chinezen, wat willen we dan eigenlijk wel? Een autarkische economie van bijna 500 miljoen mensen? Het kan, daar niet van. Maar reken erop dat het welvaartsniveau zal dalen.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.
