Nederlandse pensioenfondsen die hun beleggingsportefeuille restylen, positieve verrassingen door de gigantische impact van kunstmatige intelligentie en een wildere rit door de ECB. Mogelijke verrassingen voor 2025, volgens onze Nederlandse en Belgische columnisten en experts.
Namens de redactie, al onze columnisten en medewerkers wensen wij u alvast een gezond 2025 toe!
Portefeuilles pensioenfondsen op de schop
Sandor Steverink, namens expertpanel-lid WTW:
‘In 2025 nemen Nederlandse pensioenfondsen hun beleggingsportefeuilles onder de loep. De afgelopen jaren zijn ze aan de slag gegaan met het nieuwe pensioencontact door de keuze van een solidaire of flexibele regeling en de daarbij behorende rendementsportefeuille en renteafdekking. Recycling van de aanwezige beleggingsstrategieën in de huidige beleggingsportefeuille was hierbij een aanname die vaak nauwelijks ter discussie stond. Dekkingsgraadbescherming om het invaarrisico te beperken stond op de radar van veel pensioenfondsen, maar grote beleggingsveranderingen werden on hold gezet.
In 2025 verwachten we dat het besef verder indaalt dat het nieuwe pensioencontract tot beleggingsaanpassingen leidt. Het is niet meer “mag het een onsje meer of minder zijn” van hetgeen wat we al hebben, maar past de ooit gekochte beleggings-inboedel nog wel bij de nieuwe regeling? Wordt het niet eens tijd voor het restylen van het beleggingsinterieur?
Als je daarmee begint, neem dan de grote vragen in deze snel veranderende wereld mee: is het vertrouwen in opkomende landen nog wel terecht? In welke landen kan je nog veilig beleggen? Wat doen we met Frankrijk, met overheidsfinanciën die steeds meer op Zuid-Europa lijken? En moeten we voor fatsoenlijke rendementen - ondanks of dankzij Trump - niet veel meer naar de VS kijken? Wat willen we bereiken met impactbeleggen? Hoeveel willen we in eigen land beleggen, waar er plannen genoeg zijn maar de overvloed van kapitaal moeilijk haar weg kan vinden?’
Zwaar onderschatte impact van AI
Columnist Nederland en België Han Dieperink:
‘Impact is massa maal snelheid. Bij elke historische technologische revolutie was de impact groter dan vooraf gedacht. Kennelijk onderschatten we dat steeds opnieuw. Dat komt ook doordat veranderingen steeds sneller worden geïmplementeerd. Elektriciteit deed er dertig jaar over om 30 procent van de bevolking te bereiken, internet deed dat in vijftien jaar en generatieve kunstmatige intelligentie zal dat binnen vijf jaar bereiken. Ondanks de regelmaat van dergelijke positieve verrassingen zorgen ze voortdurend voor spectaculaire rendementen, zo ook in 2023 en 2024.
Het fenomeen kunstmatige intelligentie is groter dan de iPhone, cloud-computing, het internet of de pc. De omvang doet meer denken aan veranderingen aan het einde van de tweede industriële revolutie. Denk aan massaproductie, de verbrandingsmotor, vliegtuigen en landbouwmachines. Waar toen menselijke spierkracht werd geautomatiseerd, wordt nu menselijke denkkracht geautomatiseerd. Niet alleen via generatieve kunstmatige intelligentie, maar ook met autonoom rijdende voertuigen, de introductie van slimme robots in de zorg, het onderwijs of gewoon thuis en zelfs een nieuwe manier om oorlog te voeren. De impact van kunstmatige intelligentie wordt nog altijd zwaar onderschat, een beproefd recept voor positieve verrassingen in 2025. Niet van de bedrijven die het mogelijk maken, maar door de bedrijven die het toepassen.’
Oosterse heropstandingen
Columnist België Jan Vergote:
‘Voor mij kan China vanaf de tweede helft van volgend jaar voor de verrassing zorgen. Binnen China leeft meer en meer de overtuiging dat het model van industriële export haar limieten heeft bereikt. De wereldwijde handelsspanningen drijven de Chinese exportweerstand naar een top, waardoor het land sowieso verplicht wordt naar een meer binnenlands vraaggedreven economisch model te evolueren.
Het land heeft er voordeel bij om dit te doen, wil het een internationale clash voorkomen waar niemand beter van wordt. De politieke leiders zijn bereid het geweer van schouder te veranderen richting de binnenlandse consument. We denken, naast fiscale - en monetaire versoepelingen, ook aan ondersteuning van de sociale welvaart zoals gezondheid, pensioenen en onderwijs.
De bedreigingen vanuit Trump naar China neem ik met een grote korrel zout. Als groot bezitter van Amerikaans staatspapier, fabrikant van goedkope goederen voor veel Amerikanen en eigenaar van zeldzame metalen, houdt China haar kaarten achter de hand om Trump een koekje van eigen deeg te geven.
Daarmee samenhangend neem ik een overwogen positie in Azië en Japan. Azië kies ik in het kader van de “connecting countries“-strategie, maar ook als belangrijke handelspartner. Japan overweeg ik dankzij haar heroriëntering naar een betere bedrijfsvoering en haar sterkte op het vlak van automatisatie en digitalisering, waarvan de veroudering van haar bevolking mee aan de basis ligt.’
Stoelriemen vast voor ECB
Columnist Nederland Han de Jong:
‘De economische ontwikkelingen in 2025 laten zich moeilijk voorspellen. Het ligt voor de hand om het Amerikaanse beleid onder de nieuwe president als grootste onzekerheid te karakteriseren. Dichter bij huis dringt de vraag zich op hoe ver de ECB zal gaan met renteverlagingen.
In juni besloot de ECB tot de eerste renteverlaging. Aanvankelijk zag het ernaar uit dat de centrale bank een tempo van één verlaging per kwartaal zou aanhouden. De tweede renteverlaging volgde zodoende in september. Maar de “duiven” hadden al snel het initiatief en vanaf september leidde elke rentevergadering tot een verlaging. Daarmee werd het tempo van renteverlagingen feitelijk verdubbeld.
Inmiddels is er een discussie gaande of de renteverlagingen bij ‘neutraal’ (waar dat dan ook precies is) moeten stoppen of dat de ECB verder zal (moeten) gaan. Natuurlijk hangt dat af van de economische situatie. Een combinatie van tegenvallende groei, inflatie overeenkomstig de ECB-doelstelling en de dominante positie van de “duiven” binnen de ECB maken een scenario waarin de ECB de rente tot onder 2 procent verlaagt het meest waarschijnlijk. Stoelriemen vast!’
Twee belangrijke wetten voor 2025
Frank ‘t Hart, namens expertpanel-lid Hart advocaten:
‘DORA treedt op 17 januari aanstaande in werking. Twee zaken zijn van belang voor het eerste kwartaal. Ten eerste, de aankondiging van de AFM dat in februari de informatie-registers bij instellingen wordt opgevraagd. De AFM (en ook DNB) dient nationale registers op haar beurt in te dienen bij de Europese toezichthouders. Ten tweede, de verplichting om kennis binnen de organisatie te waarborgen. Denk daarbij aan een bewustwordingsprogramma voor het personeel, maar ook aan de onlangs door DNB gepubliceerde vier criteria waaraan onder andere bestuurders moeten voldoen.
De toegankelijkheidsrichtlijn beoogt intussen de participatie van mensen met een handicap te vergroten, waarbij met name de toenemende digitalisering een aandachtspunt is. Dit betekent dat een groot aantal instellingen – zoals banken en beleggingsondernemingen – voor meerdere soorten diensten, zoals execution-only, beleggingsadvies en vermogensbeheer, maatregelen moet treffen om de toegankelijkheid te verbeteren. Zo is het vereist dat informatie over de dienstverlening via meer dan één zintuiglijk kanaal wordt verstrekt. Daarnaast moet informatie kunnen worden omgezet in alternatieve hulpformats en moet deze begrijpelijk zijn. Denk daarbij ook aan het lettertype, voldoende contrast en aanpasbare weergave van letter-, regel- en alinea-afstand. De richtlijn treedt op 28 juni 2025 in werking.’
Amerikaanse LT-rente als sluipmoordenaar
Columnist België Stephan Desplancke:
‘Zowel in 2023 als begin dit jaar verspelden veel strategen een toenemende kans op een recessie ofwel een serieuze groeivertraging. Na twee topjaren op de beurs waarschuwen de wereldwijde financiële media inmiddels voor een correctie de komende maanden. Tezelfdertijd gaan diezelfde waarnemers uit van een stijging van 5 à 10 procent voor de S&P 500 tegen eind 2025. Voorspellingen zijn alomtegenwoordig en van alle tijden, maar het valt me op hoe weinig er achteraf wordt getoetst aan de werkelijkheid. Maar ja, dit is niet zo commercieel natuurlijk.
De meeste verrassingen op de beurs komen vaak van iets onverwachts dat een vonkje doet overslaan en een kettingreactie veroorzaakt. Dikwijls zijn die (geo)politiek, monetair of systemisch van aard.
De sluipmoordenaar in 2025 zou weleens de Amerikaanse langetermijnrente kunnen zijn, die verder oploopt tot boven 4,5 procent en daarmee een belangrijke weerstand doorbreekt. Een onvoorspelbaar economisch beleid in de VS en een exuberant Amerikaans begrotingstekort kunnen het vuur aan de lont steken. Dit zal zowel de aandelen- als de obligatiemarkten pijn doen. Het negatief wealth-effect dat daardoor ontstaat en mogelijks het Amerikaanse exceptionalisme onder druk zet, zal de Amerikaanse Federal Reserve verplichten tot verdere actie. Gelukkig heeft de centrale bank munitie om te onderstutten. Maar, het kwaad zal geschied zijn.’
