Onlangs maakten wij voor onze onderneming een liquiditeitsprognose voor komend jaar. De conclusie was dat we best over wat financiële middelen beschikten, waarvoor we niet direct een bestemming hadden; overtollige liquiditeit zo u wilt.
Het leek ons een goed idee om deze overtollige middelen tijdelijk te stallen in kortlopend Duits staatspapier (ETF, Government Germany, 0-1jyr, W av. YTM 3,6 procent, Duration 0,56yrs). Dit was toch zeker een betere besteding dan de 1,25 procent spaarrente bij onze huisbank. Een beleggingsrekening openen bij diezelfde huisbank bleek echter een brug te ver. Vanwege de zorgplicht van de bank, konden wij met onze onderneming niet zelfstandig beleggen. Wel konden wij onze middelen toevertrouwen aan een bankier die voor ons “defensief” zou gaan beleggen. Right.
Ik moest onmiddellijk terugdenken aan de beleggingslijn van de Postbank. Daar belde ik, als jonge jongen, gewoon vanuit onze keuken met de beleggingstelefoon dat ik graag tien aandelen Aegon wilde kopen; bestens. Ik gaf mijn naam door en aan de andere kant van de lijn werd gevraagd wat mijn wachtwoord was. Ik antwoordde “twaalf” (toen mijn leeftijd). Een week later kreeg ik per afschrift de bevestiging dat de transactie was uitgevoerd. Wat er sinds 1999 met de koers van Aegon is gebeurd? Min 90 procent. Dat hoorde toen nog gewoon bij beleggen, maar tegenwoordig zou de Postbank ongetwijfeld hebben “verzaakt in haar zorgplicht”.
Onder het mom van zorgplicht en fraudebestrijding wordt ondernemend Nederland opgezadeld met een lijstjes, vinkjes en betutteling. Wie weleens geprobeerd heeft een nieuwe collega aan te trekken in de financiële sector moet met mij de frustratie kunnen delen dat een groot deel van onze getalenteerde en afgestuurde jongeren al een - ongetwijfeld goedbetaalde - baan op een KYC-, CDD-, AML- of FEC-afdeling bij een grootbank heeft gevonden. Wat een vernietiging van ons kostbaarste bezit: de energie en creativiteit van een nieuwe generatie. Twintig jaar opleiding om KvK-uittreksels en UBO-verklaringen te analyseren… Ik moet de eerste krantenkop “Drugskartel valt door de mand bij invullen UBO-verklaring” nog tegenkomen, maar ondertussen moet je als ondernemer zo ongeveer je paspoort op kantoor laten liggen om zakelijk nog iets geregeld te krijgen.
De notaris vroeg ons recent om het KvK UBO-uittreksel van onze moedermaatschappij ten behoeve van het oprichten van een nieuwe dochteronderneming. De Kamer van Koophandel kon deze echter niet verstrekken omdat het UBO-register sinds vorig jaar niet langer openbaar toegankelijk is op laste van het Europese Hof. Een kafkaëske impasse voltrok zich. De notaris adviseerde ons om een aantal keer met de hulplijn van de Kamer van Koophandel te bellen: “Op een gegeven moment krijg je vanzelf wel iemand aan de lijn die de situatie begrijpt of niet bekend is met de richtlijnen aldaar”. Bij de vijfde KvK medewerker kreeg de notaris gelijk.
Beschouwend de schandalen die de afgelopen jaren aan het licht zijn gekomen in de bancaire sector, kunnen zorgplicht en fraudebestrijding moeilijk als holle begrippen worden bestempeld. Ook zal je moeten erkennen dat de hang naar meer controle een thema is dat veel breder leeft dan alleen in Nederland. Tegelijkertijd kun je vraagtekens plaatsen bij de manier waarop er momenteel invulling wordt gegeven aan dit thema. De voornaamste vraag is of banken (afzonderlijk) het best geëquipeerd zijn om fraude te bestrijden of dat dit meer een overheidstaak is waarbij de banken slechts de informatie verschaffen. Meer centralisatie lijkt in ieder geval klantvriendelijker en naar het me dunkt, ook effectiever.
In de oeverloze hang naar controle, wellicht goed om twee hokjes aan de checklist toe te voegen: ‘doelmatigheid’ en ‘proportionaliteit’. Wie vinkt ze af?
Justin de Ridder is partner bij Nectar, een bedrijf dat actief is op het terrein van private markets cq vastgoed. Hij heeft een achtergrond bij ING.
