De geopolitieke instabiliteit van de afgelopen jaren heeft de risico’s van globalisering blootgelegd, vooral als het gaat om energie. Aanhoudende conflicten in Europa en het Midden-Oosten hebben de consistente levering van olie en gas bedreigd en de Covid-19 pandemie was het begin van een meerjarige periode van wereldwijde ontwrichting. 

“De globaliseringsdynamiek die we nu zien, heeft de noodzaak versneld voor overheden om snel veilige energiebronnen te vinden met een laag geopolitiek risico - conventionele aanvoer die dichter bij huis is of zich in stabiele, democratische landen bevindt,” zegt Mark Lacey, Head of Thematic Equities, bij Schroders. “Als gevolg daarvan is energiezekerheid uitermate belangrijk geworden. Het is een complexe economische kwestie voor de korte en lange termijn; het is ook politiek beladen, zowel op nationaal als op mondiaal niveau.”

Energietransitie

Diversificatie en energiezekerheid staan nu bovenaan de agenda van overheden. Het gaat erom de energietransitie te versnellen vanuit het oogpunt van klimaatverandering, maar ook om niet achter te blijven vanuit het oogpunt van energiezekerheid. Dit zijn de dubbele drijfveren. Op de korte termijn zullen energiezekerheid en het vastleggen van verschillende manieren van energievoorziening via hernieuwbare energiebronnen de komende jaren worden uitgerold.

Decarbonisatie is een andere belangrijke factor in de drang naar energiezekerheid, hoewel dit met een langer tijdsbestek gepaard gaat. Duurzaamheid en veerkracht kunnen hand in hand gaan als het gaat om energie, omdat het koolstofvrij maken en elektrificeren van het energiesysteem een manier is om een einde te maken aan de afhankelijkheid van energie en tegelijkertijd te streven naar netto nul emissies.

Als onderdeel van de inspanningen van landen om het energiesysteem koolstofvrij te maken, zal de groei van wind- en zonne-energie en het elektriciteitsnet versnellen, maar ook nieuwere technologieën zoals batterijopslag, koolstofafvang, waterstof en kernenergie. Er is ook netwerkinfrastructuur nodig om de toegenomen intermitterende elektriciteitsbelasting door hernieuwbare energiebronnen aan te kunnen.

Afbeelding: De vraag naar elektriciteit zal de komende twee decennia naar verwachting toenemen

Bron: Thunder Said Energy, IEA, Wereldbank, Schroders - 29 februari 2024. 

Aangezien bepaalde traditionele methoden van energieopwekking worden afgebouwd - bijvoorbeeld de kolencentrales die in de jaren 1950 zijn gebouwd en nu worden afgebouwd - is er behoefte aan nieuwe energiebronnen om de leemte op te vullen. Hernieuwbare energiebronnen zoals wind- en zonne-energie zullen een grotere rol moeten gaan spelen en daarvoor zijn serieuze investeringen nodig. 

Het extra voordeel van hernieuwbare energiebronnen is dat fossiele energiebronnen zoals olie en gas meestal in ontoegankelijke of geopolitiek moeilijke regio’s worden gevonden. De meeste landen hebben toegang tot wind- of zonne-energie en zijn zelf eigenaar van de activa: dit is zeer aantrekkelijk vanuit het oogpunt van energiezekerheid.

Afbeelding: Jaarlijkse investering die nodig is om jaarlijks wereldwijd energie toe te voegen

Bron: Thunder Said Energy, IEA, Wereldbank, Schroders - 29 februari 2024. Prognose wordt mogelijk niet gerealiseerd.

Dus uiteindelijk zou het ontwikkelen van een binnenlandse hernieuwbare energievoorziening veel minder gevoelig kunnen zijn voor geopolitieke schokken zoals oorlog, terrorisme en wereldwijde gezondheidsgebeurtenissen. Het kan wel startkapitaal vereisen op een schaal die nog nooit eerder is vertoond.

Een hybride aanpak is nodig

De keuze voor energiezekerheid is geen binaire keuze. Het is geen keuze tussen ‘conventioneel’ of ‘hernieuwbaar’. In plaats daarvan zal een hybride aanpak nodig zijn. Volgens Lacey zijn toonaangevende conventionele energiebedrijven een belangrijk deel van de oplossing, in plaats van een deel van het probleem, en met het momentum van de decarbonisatietrend zullen deze bedrijven moeten laten zien dat ze in staat zijn om zich dienovereenkomstig aan te passen aan snelgroeiende, duurzame energiebronnen.

Het ziet er niet naar uit de huidige chaos in de wereld snel zal afnemen. Energiezekerheid zal daarom een belangrijk punt van zorg blijven voor overheden, consumenten en investeerders. De weg voorwaarts zal zowel tactische als strategische stappen vereisen die in de onmiddellijke behoeften voorzien en tegelijkertijd rekening houden met langetermijntrends, zoals decarbonisatie en deglobalisatie. 

Lees meer in het artikel „Energy security and the implications for the energy sector” van Mark Lacey, Head of Thematic Equities bij Schroders.