James Samworth (Co-head of Energy Transition) en Kristian Høeg Madsen (Co-head of Hydrogen) van Schroders Greencoat onderzoeken waarom er weer optimisme is over groene waterstof en wat de impact daarvan is.

De beleggingsthese voor groene waterstof was altijd al overtuigend. Waterstof wordt al tientallen jaren gebruikt in industriële processen variërend van raffinage tot de productie van meststoffen. Van cruciaal belang is dat het als 'schone' nul emissiebrandstof – die ook fungeert als een effectieve energiedrager – veelbelovend is voor de decarbonisatie van industrieën in de hele economie, waaronder vervoer over lange afstanden, chemicaliën en staalproductie.

 

De meeste waterstof die vandaag de dag wordt gebruikt, is echter afkomstig van fossiele brandstoffen zoals aardgas (voornamelijk) of steenkool, en de processen die worden gebruikt om het te winnen, genereren ook koolstofemissies als bijproduct. Als gevolg hiervan is de productie van waterstof momenteel verantwoordelijk voor ongeveer 2% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.

 

'Groene' waterstof wordt daarentegen geproduceerd uit water door middel van elektrolyse op basis van hernieuwbare energie. Er worden geen fossiele brandstoffen gebruikt om de waterstof te verkrijgen, er worden geen emissies geproduceerd bij de winning en de resulterende brandstof is ook emissievrij. Sommigen dachten dat dit de brandstof van de toekomst was die zou helpen om de wereldwijde energietransitie aan te drijven.

 

De opwinding over het potentieel van groene waterstof bereikte een hoogtepunt in de vroege jaren 2020, waarbij de in Brussel gevestigde Hydrogen Council in 2021 voorspelde dat er tegen 2030 500 miljard dollar in projecten zou zijn geïnvesteerd. In plaats daarvan leidden de hoge kosten, de complexe productie en de trage implementatie van overheidssteun tot vertragingen bij projecten en een verlies aan enthousiasme voor de sector bij beleggers.

Groene scheuten

Nu is het echter een goed moment om met een frisse blik naar groene waterstof te kijken, omdat er weer groene scheuten beginnen te groeien.

 

In zijn Global Hydrogen Review 2024 merkt het Internationaal Energieagentschap (IEA) op dat zowel de vraag naar als de productie van waterstof met lage emissies – waaronder 'blauwe' waterstof die wordt geproduceerd uit aardgas via een proces waarbij koolstofemissies worden opgevangen en opgeslagen – in 2024 naar schatting ongeveer 1 miljoen ton zal bedragen. De productie is sinds 2021 met meer dan 50% gestegen, waarbij al die groei is toe te schrijven aan groene waterstof uit hernieuwbare energiebronnen (zie de grafiek hieronder).

 

Ondertussen werd verwacht dat de geïnstalleerde elektrolysercapaciteit voor de productie van groene waterstof vorig jaar 5,2 GW zou bereiken, een vernegenvoudiging (9x) ten opzichte van 2021 en een verdrievoudiging op jaarbasis (zie de grafiek hieronder). Investeringen in elektrolyserinstallaties bereikten $ 7 miljard in 2024, tegenover slechts $ 300 miljoen in 2021.

Productie en capaciteit van groene waterstof neemt toe

Natuurlijk zijn deze cijfers nog steeds veel lager dan het potentieel dat ooit voor de sector werd voorzien en dan de toename die volgens het scenario van het IEA tegen 2030 nodig is om de wereldwijde energiesector in 2050 netto-nul emissies te laten bereiken. Dit ging uit van 56 miljoen ton emissiearme waterstofproductie tegen het einde van het decennium, waarvan 49 miljoen ton groene waterstof zou zijn.

 

De verwachte uiteindelijke productie van groene waterstof uit aangekondigde projecten bedroeg 37 miljoen ton in 2024 - en voor slechts een fractie daarvan kwam het uiteindelijk tot een definitieve investeringsbeslissing, wat betekent dat de meeste momenteel eerder als theorie dan als realiteit bestaan.

 

Groeipotentieel

Het is duidelijk dat er nog een lange weg te gaan is en dat de investeerders momenteel voorzichtig te werk gaan, maar er is ongetwijfeld sprake van hernieuwd optimisme ten aanzien van de sector - en een combinatie van overheidssteun en beleidsinterventies (stimuli en sancties) zou kunnen helpen om meer projecten sneller in productie te laten gaan.

 

Regeringen over de hele wereld investeren miljarden in nieuwe subsidies, belastingvoordelen en directe projectsteun voor groene waterstofinfrastructuur. Enkele van de aankondigingen in 2024:

• De Europese Commissie verleende haar goedkeuring aan in totaal  € 6,9 miljard staatssteun van Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, Polen, Portugal en Slowakije. Naar verwachting zal die gecombineerd worden met € 5,4 miljard aan private investeringen ter ondersteuning van 33 projecten.
• De Spaanse overheid geeft ongeveer € 2 miljard voor subsidieprogramma's, als onderdeel van een breder pakket ter ondersteuning van hernieuwbare energie.
• De Britse overheid bevestigde subsidies ter waarde van £ 2 miljard ($ 2,5 miljard) voor 11 projecten die zijn goedgekeurd in de eerste toewijzingsronde voor waterstofprojecten. Aanvragen voor de tweede ronde zijn in behandeling.
• De Europese Waterstofbank lanceerde de eerste tranche van een subsidieveiling van € 1,9 miljard ($ 2 miljard). 
• Het Amerikaanse ministerie van Energie financiert waterstofprojecten in drie van de grootste havens in Californië voor een bedrag van $ 12,6 miljard.

Wat de sancties betreft, introduceren regeringen over de hele wereld nieuwe regels die bedrijven zullen verplichten - of indirect zullen stimuleren - om in de toekomst meer groene waterstof aan te schaffen. Zo heeft de EU vorig jaar de Richtlijn Hernieuwbare Energie aangenomen, die industriële gebruikers onder andere verplicht om tegen 2030 ten minste 42% van hun waterstof uit hernieuwbare bronnen te halen, oplopend tot 60% tegen 2035. De richtlijn bevat ook een bindende doelstelling dat 5,5% van alle transportbrandstoffen in 2030 hernieuwbare brandstoffen van niet-biologische oorsprong (RFNBO) moeten zijn, wat verwijst naar hernieuwbare waterstof en afgeleide alternatieven (zie afbeelding), of geavanceerde biobrandstoffen.

Elders, zoals in Australië, zullen nieuwe wetten voor emissiereductie naar verwachting de grootste impact hebben op staalproducenten en transportbedrijven, wat een nieuwe vraag naar lokale groene waterstofprojecten stimuleert.

 

Katalysator hernieuwbare energie

Hoe zal deze groei in groene waterstof - zowel feitelijk als potentieel - zich vertalen in de vraag naar hernieuwbare energie? Deze sectoren zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, aangezien de beschikbaarheid van hernieuwbare energiecapaciteit per definitie essentieel is voor de groeiende productie van groene waterstof. Vanaf 2030 zullen de EU-regels zelfs vereisen dat de productie van groene waterstof per uur wordt gekoppeld aan de hernieuwbare energie die wordt gebruikt om het op te wekken.

 

Vruchtbare bodem voor groei

Na een uitdagende periode te hebben doorstaan, is het duidelijk dat er groene scheuten opkomen en er  hernieuwd optimisme in de groene waterstofsector ontstaat. Terwijl de aanvankelijke golf van interesse in speculatieve gebruiksscenario's is afgenomen, beginnen projecten die over een aantal jaren werden opgestart nu tot bloei te komen, terwijl de installatie en productie van elektrolysers nu in een stroomversnelling komt. Dat brengt een reeks interessante beleggingsmogelijkheden met zich mee.

 

Het potentieel van deze schone brandstof als belangrijke motor voor de wereldwijde energietransitie blijft onveranderd. Maar het wordt steeds duidelijker dat de toepassingen van waterstof de meeste waarde toevoegen - en er komt steeds meer politieke en financiële steun van overheden, wat de hindernissen zou moeten wegnemen om projecten van de grond te krijgen. De investeerders gaan echter voorzichtig te werk en kennis van de risico's die inherent zijn aan de sector, in combinatie met een klantgerichte aanpak die zich richt op projecten die direct gekoppeld zijn aan de vraag, is essentieel.

 

Belangrijk is dat de groei die zich in de sector begint af te tekenen, van nature de vraag naar hernieuwbare energieopwekking zal doen toenemen. Er zijn aanwijzingen dat de sector op den duur een belangrijke drijvende kracht zou kunnen worden achter de wereldwijde toename van de capaciteit voor hernieuwbare energie.

 

Lees ook: Green shoots for green hydrogen provide fertile ground for renewables